Szkło w sztuce

18 kwietnia 2024

Sztuka od zawsze wykorzystuje różnorodne materiały, aby wyrazić swoje przesłanie, ale jednym z najbardziej niezwykłych i wszechstronnych jest szkło. Od przepięknych witraży po współczesne instalacje szklane, szkło odgrywa niezwykle istotną rolę w tworzeniu oraz prezentacji dzieł sztuki, które zachwycają i inspirują ludzi na całym świecie.

Stworzone ze szkła

Słynne dzieła sztuki, w których szkło odgrywa kluczową rolę, znane są praktycznie każdemu. Witraże katedry Notre-Dame w Paryżu, z ich misternymi wzorami i barwnymi scenami biblijnymi, są jednymi z najbardziej uznanych na świecie. Mozaiki bizantyjskie, które od wieków zachwycają swoją precyzją i głębokim wyrazem religijnym, wykonane są z kawałków szkła, często złoconego i kolorowego. Lampy Tiffany'ego to ikony stylu Art Nouveau, gdzie kunsztownie zdobione kawałki szkła tworzą niepowtarzalne wzory i refleksy światła. Ich delikatność i wyrafinowanie nadają wnętrzom niepowtarzalny charakter. Z kolei niezwykłe instalacje szklane Dale Chihuly'ego, które składają się z tysięcy kolorowych kawałków szkła wydają się niemal żywe, pulsujące energią i życiem, przekształcają przestrzeń w prawdziwe wizualne spektakle.

Jednak temat szkła w sztuce nie dotyczy wyłącznie światowej klasy arcydzieł. Również na poziomie regionalnym możemy dostrzec jego istotną rolę. Przykładem jest wystawa „Koniec Wieku” autorstwa p. Wandy Czełkowskiej, która zyskała opiekuna w osobie p. Ony Winogrodzkiej. Wystawa ta przynosi na wokandę unikalną rzeźbę, która symbolicznie oddaje temat „koniec wieku”. Koło ze szkła o imponującej średnicy ponad 3 metry, z elementem stalowym pośrodku, przemyślanie odzwierciedla głęboką refleksję nad przemijaniem czasu i zmianami, jakie niesie ze sobą epoka.

Wybór odpowiedniego typu szkła może mieć kluczowe znaczenie dla ostatecznego efektu dzieła. Oczywiście w przypadku niektórych prac artystycznych, szczególnie tych, które skupiają się na kolorze, fakturze lub formie, różnice pomiędzy różnymi rodzajami szkła mogą być nieistotne. Niemniej jednak, są sytuacje, w których wybór właściwego szkła staje się kwestią kluczową dla ostatecznego przekazu dzieła. Wystawa „Koniec Wieku” stanowi doskonały przykład, gdzie rodzaj użytego szkła miał istotne znaczenie dla interpretacji rzeźby. Wykorzystanie superbezbarwnego szkła Pilkington Optiwhite™ pozwoliło zachować doskonałą klarowność, eliminując charakterystyczne zielone zabarwienie, które mogłoby wpływać na percepcję dzieła. Dzięki temu, przekaz zawarty w rzeźbie pozostał nienaruszony, co jest bardzo ważne dla odbioru oraz zrozumienia intencji artysty.

Marcin Wiszniewski, konsultant w zakresie szkła przy przygotowaniu wystawy „Koniec Wieku” p. Wandy Czełkowskiej, Przedstawiciel handlowy w Pilkington IGP.

Szkło, jako materiał, ma niepowtarzalne cechy, które sprawiają, że jest niezastąpione w wielu dziedzinach sztuki. Jego przezroczystość, nadany kolor i możliwość formowania pozwalają artystom wyrazić swoje pomysły w sposób, którego żaden inny materiał nie byłby w stanie osiągnąć. W wielu przypadkach to właśnie szkło nadaje dziełom sztuki ich wyjątkowy charakter i głębię. Niezależnie od tego, czy jest to witraż, mozaika czy nowoczesna instalacja szklana, szkło nie tylko stanowi część składową sztuki, ale także może być najlepszym materiałem do jej prezentacji, podkreślając jej istotę i przekaz.

W szklanych gablotach

Szkło może być wykorzystane do stworzenia rzeźby czy innego eksponatu, ale odgrywa też niezastąpioną rolę w ekspozycji dzieł sztuki w muzeach, zapewniając nie tylko ochronę, ale także odpowiednią prezentację. Podczas wizyty w muzeum z reguły nie zwracamy uwagi na szklane gabloty czy osłony, które otaczają cenne dzieła, ale to właśnie one pełnią kluczową rolę w zapewnieniu im bezpieczeństwa.

Jednakże, kiedy gruba tafla szkła staje się widoczna, problem pojawia się w zakłóceniu odbioru dzieła sztuki. Szklana bariera, która ma na celu ochronę przed kurzem, światłem czy przypadkowymi uszkodzeniami, może wpłynąć na percepcję kolorów oraz detali dzieła. Szczególnie w przypadku dzieł, których subtelne odcienie lub delikatne faktury są istotne, szkło może stanowić barierę między widzem a dziełem sztuki.

„Muzea starają się rozwiązywać ten problem poprzez zastosowanie nowoczesnych technologii, takich jak szkło antyrefleksyjne czy superbezbarwne, które minimalizuje efekt odbicia i zwiększa czytelność eksponatów. Dobrym przykładem jest Muzeum Egipskie w Turynie, które mieści największy, po muzeum kairskim, zbiór eksponatów poświęconych starożytnemu Egiptowi. Ponad 30 tys. eksponatów umieszczono w 103 gablotach i 70 witrynach wykonanych z 2200 mkw. superbezbarwnego antyrefleksyjnego szkła laminowanego Pilkington OptiView™ Protect OW. Gwarantuje ono wysoką przepuszczalność światła i zapewnia idealne wyeksponowanie oraz wierne odwzorowanie barw i szczegółów” – mówi Justyna Jeżak, Specjalista ds. Komunikacji Marketingowej w Pilkington IGP.

Choć szkło postrzegane jest zwykle jako materiał budowlany, powyższe przykłady udowadniają, że z powodzeniem funkcjonuje ono w świecie sztuki. To sprawia, że rozwój technologii szklanych oraz stałe poszukiwanie nowych rozwiązań w dziedzinie konserwacji muzealnej są niezwykle istotne dla zachowania autentyczności i piękna eksponatów w muzeach na całym świecie.